Đại học quốc gia Hà Nội

Lịch sử

Thời thuộc địa

Trước nhu cầu nhân lực bản địa trong bộ máy cai trị thuộc địa, Viện Đại học Đông Dương (tiếng Pháp: Université Indochinoise) được thành lập theo Quyết định số 1514a ngày 16/5/1905 của Toàn quyền Đông Dương Paul Beau, đặt trụ sở tại số 19 phố Lê Thánh Tông, quận Hoàn Kiếm, thành phố Hà Nội (thời Pháp thuộc là phố Boulevard Bobillot).

Đây là một đại học theo mô hình đa ngành và được đánh giá là thiết chế đại học hiện đại đầu tiên tại Việt Nam. Ban đầu, đại học này có 5 trường thành viên: Trường Cao đẳng Luật và Pháp chính, Trường Cao đẳng Khoa học, Trường Y khoa Đông Dương, Trường Cao đẳng Xây dựng dân dụng và Trường Cao đẳng Văn chương. Sau này có mở thêm các trường Y dược, Thú y, Thủy lâm, Sư phạm, Thương mại, Tài chính, Luật khoa hành chánh, Mỹ thuật và Kiến trúc.

Tuy có mục đích ban đầu là đào tạo nhân lực cho bộ máy cai trị thuộc địa, nhưng nhiều nhân vật của cách mạng Việt Nam có xuất thân từ viện đại học này như: Trường Chinh, Võ Nguyên Giáp, Nguyễn An Ninh, Nguyễn Thái Học, Phó Đức Chính, Đặng Thai Mai, Nguyễn Đình Thi, Cù Huy Cận…

Thời hiện đại

Cách mạng tháng 8 năm 1945 thành công, Viện Đại học Đông Dương được đổi tên thành Trường Đại học Quốc gia Việt Nam. Đây là trường đại học đa ngành, đa lĩnh vực đầu tiên được thành lập dưới chính thể Việt Nam Dân chủ Cộng hoà. Trụ sở của Trường vẫn đặt tại số 19 phố Lê Thánh Tông, Hà Nội. Tại buổi lễ khai giảng đầu tiên của ngôi trường mới, Chủ tịch Hồ Chí Minh đã trao bằng tốt nghiệp cho các sinh viên cũ của Đại học Đông Dương đã hoàn thành chương trình đào tạo nhưng bị tạm gián đoạn do cuộc đảo chính Nhật-Pháp trước đó.

Khi Pháp trở lại Đông Dương sau Chiến tranh thế giới thứ hai, Viện Đại học Đông Dương được đổi tên thành Viện Đại học Hà Nội (tiếng Pháp: Université de Hanoi), đứng đầu là một viện trưởng người Pháp, đồng thời mở một chi nhánh tại Sài Gòn.

Năm 1951, trên chiến khu Việt Bắc, Chính phủ Liên hiệp Quốc dân thành lập Trường Khoa học Cơ bản. Đây là một trong những trường tiền thân của Trường Đại học Tổng hợp Hà Nội sau này.

Năm 1956, Trường Đại học Tổng hợp Hà Nội được thành lập theo Quyết định số 2183/TC ngày 04/6/1956 của Chính phủ tại địa điểm cũ của Viện Đại học Đông Dương, và có giảng viên đến từ Trường Khoa học Cơ bản. Thời gian này, Trường Đại học Sư phạm Hà Nội cũng được thành lập; sau đổi thành Trường Đại học Sư phạm Hà Nội I.

Năm 1967, Trường Đại học Sư phạm Ngoại ngữ Hà Nội được thành lập trên cơ sở các khoa ngoại ngữ (Nga văn, Trung văn, Anh văn và Pháp văn) của Trường Đại học Sư phạm Hà Nội

Năm 1993, chính phủ Việt Nam tổ chức lại ba trường đại học lớn hiện có tại Hà Nội là: Trường Đại học Tổng hợp Hà Nội, Trường Đại học Sư phạm Hà Nội I (cũ) và Trường Đại học Sư phạm Ngoại ngữ Hà Nội thành cơ sở giáo dục lấy tên là Đại học Quốc gia Hà Nội.

Sau khi thành lập

Trước năm 2000, ĐHQGHN có 05 trường đại học, 01 viện nghiên cứu: Trường Đại học Khoa học Tự nhiên, Trường Đại học Khoa học Xã hội và Nhân văn, Trường Đại học Ngoại ngữ, Trường Đại học Sư phạm, Trường Đại học Đại cương và một số đơn vị khác.

Năm 1998, Chính phủ ban hành Nghị định về việc xóa bỏ Trường Đại học Đại cương.

Năm 1999, Trường Đại học Sư phạm lại tách khỏi Đại học Quốc gia Hà Nội thành Trường Đại học Sư phạm Hà Nội.^[6] Vào thời điểm này, Đại học Quốc gia Hà Nội mới có các ngành và lĩnh vực: toán và khoa học tự nhiên, công nghệ thông tin và điện tử viễn thông (Trường Đại học Khoa học Tự nhiên), khoa học xã hội và nhân văn, kinh tế, luật (Trường Đại học Khoa học Xã hội và Nhân văn) và ngoại ngữ (Trường Đại học Ngoại ngữ).

Ngày 25/5/2004, thành lập Trường Đại học Công nghệ trên cơ sở nâng cấp và phát triển Khoa Công nghệ và Trung tâm Hợp tác Đào tạo và Bồi dưỡng Cơ học trực thuộc Đại học Quốc gia Hà Nội.

Ngày 06/03/2007, thành lập Trường Đại học Kinh tế trên cơ sở Khoa Kinh tế.

Ngày 03/04/2009, thành lập Trường Đại học Giáo dục trên cơ sở Khoa Sư phạm.

Ngày 09/09/2016, thành lập Trường Đại học Việt – Nhật dựa trên ý tưởng của lãnh đạo cấp cao hai nước Việt Nam và Nhật Bản.

Ngày 27/10/2020, thành lập Trường Đại học Y Dược trên cơ sở Khoa Y Dược.

Ngày 01/12/2021, thành lập Trường Quốc tế và Trường Quản trị và Kinh doanh trên cơ sở khoa Quốc tế và khoa Quản trị và Kinh doanh.

Ngày 23/9/2022, thành lập Trường Đại học Luật trên cơ sở Khoa Luật.

Tính đến nay, ĐHQGHN đã có 09 trường đại học thành viên; 02 trường và 02 khoa trực thuộc; 06 viện nghiên cứu khoa học thành viên, trực thuộc; 2 trung tâm đào tạo môn chung; 05 Viện nghiên cứu khoa học thành viên, 02 Viện nghiên cứu khoa học trực thuộc, 14 đơn vị dịch vụ và phục vụ trực thuộc; có 04 trường THPT thuộc các trường thành viên của ĐHQGHN; 1 trường THCS.

Cơ cấu tổ chức

• Đại học Quốc gia Hà Nội có cơ cấu tổ chức đặc biệt (so với các trường đại học khác ở Việt Nam), gồm 3 cấp quản lý hành chính:

1. Đại học Quốc gia Hà Nội là đầu mối được Chính phủ giao các chỉ tiêu, kế hoạch hàng năm; có tư cách pháp nhân, có con dấu mang hình Quốc huy. Giám đốc và các Phó Giám đốc Đại học Quốc gia Hà Nội do Thủ tướng Chính phủ bổ nhiệm, miễn nhiệm.
2. Các trường đại học, viện nghiên cứu khoa học thành viên; các khoa, trung tâm đào tạo, nghiên cứu khoa học và công nghệ; các đơn vị phục vụ công tác đào tạo, nghiên cứu khoa học trực thuộc Đại học Quốc gia Hà Nội là các đơn vị cơ sở có tư cách pháp nhân, có con dấu và tài khoản riêng.
3. Các khoa, phòng nghiên cứu và tương đương thuộc trường đại học, viện nghiên cứu khoa học thành viên và các đơn vị trực thuộc.

• Đại học Quốc gia Hà Nội hoạt động theo cơ chế tự chủ, tự chịu trách nhiệm cao; được làm việc trực tiếp với các Bộ, cơ quan ngang Bộ, cơ quan thuộc Chính phủ, Ủy ban nhân dân tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương về những vấn đề liên quan đến hoạt động và phát triển của Đại học Quốc gia Hà Nội. Các trường đại học, viện nghiên cứu khoa học thành viên thuộc Đại học Quốc gia Hà Nội là những cơ sở đào tạo, nghiên cứu khoa học và công nghệ có quyền tự chủ cao, có pháp nhân như các trường đại học, viện nghiên cứu khoa học khác được quy định trong Luật Giáo dục, Luật Giáo dục đại học và Luật Khoa học – Công nghệ.

Cơ quan ĐHQGHN (11)

1. Văn phòng Đại học Quốc gia Hà Nội
2. Ban Chính trị và Công tác học sinh, sinh viên
3. Ban Đào tạo
4. Ban Hợp tác và Phát triển
5. Ban Kế hoạch – Tài chính
6. Ban Khoa học và Công nghệ
7. Ban Thanh tra và Pháp chế
8. Ban Tổ chức và Cán bộ
9. Ban Xây dựng
10. Ban Xúc tiến đầu tư
11. Khối Văn phòng Đảng – Đoàn thể

Các trường đại học thành viên (9)

1. Trường Đại học Khoa học Tự nhiên (VNU-HUS)
2. Trường Đại học Khoa học Xã hội và Nhân văn (VNU-USSH)
3. Trường Đại học Ngoại ngữ (VNU-ULIS)
4. Trường Đại học Công nghệ (VNU-UET)
5. Trường Đại học Kinh tế (VNU-UEB)
6. Trường Đại học Giáo dục (VNU-UEd)
7. Trường Đại học Việt – Nhật (VNU-VJU)
8. Trường Đại học Y Dược (VNU-UMP)
9. Trường Đại học Luật (VNU-UL)

Bệnh viện trực thuộc (02)

1. Bệnh viện Đại học Quốc gia Hà Nội.
2. Bệnh viện Đại học Y Dược.

Các trường trực thuộc (2)

1. Trường Quốc tế (IS)
2. Trường Quản trị và Kinh doanh (HSB)

Các khoa trực thuộc (2)

1. Khoa Các khoa học liên ngành (SIS)
2. Khoa Quốc tế Pháp ngữ (IFI)

Các trung tâm đào tạo trực thuộc (2)

1. Trung tâm Giáo dục Thể chất và Thể thao
2. Trung tâm Giáo dục Quốc phòng và An ninh

Các viện nghiên cứu (6)

Viện nghiên cứu khoa học thành viên (5)

1. Viện Công nghệ Thông tin (ITI)
2. Viện Việt Nam học và Khoa học phát triển (IVIDES)
3. Viện Vi sinh vật và Công nghệ sinh học (IMBT)
4. Viện Trần Nhân Tông (TNTI)
5. Viện Tài nguyên và Môi trường (CRES)

Viện nghiên cứu khoa học trực thuộc (1)

1. Viện Đảm bảo chất lượng giáo dục (INFEQA)

Các đơn vị đào tạo khác (5)

Ngoài các đơn vị đào tạo bậc đại học và sau đại học, Đại học Quốc gia Hà Nội còn có các đơn vị đào tạo bậc phổ thông trực thuộc các trường đại học thành viên, bao gồm:

1. Trường THPT Chuyên Khoa học Tự nhiên (thuộc Trường Đại học Khoa học Tự nhiên)
2. Trường THPT Chuyên Khoa học Xã hội và Nhân văn (thuộc Trường Đại học Khoa học Xã hội và Nhân văn)
3. Trường THPT Chuyên Ngoại ngữ (thuộc Trường Đại học Ngoại ngữ)
4. Trường THPT Khoa học Giáo dục (thuộc Trường Đại học Giáo dục)
5. Trường THCS Ngoại ngữ (thuộc Trường Đại học Ngoại ngữ)

Các đơn vị hỗ trợ và dịch vụ (15)

1. Trung tâm Hỗ trợ Sinh viên
2. Trung tâm Thư viện và Tri thức số
3. Trung tâm Dự báo và phát triển nguồn nhân lực
4. Trung tâm Kiểm định Chất lượng giáo dục
5. Trung tâm Khảo thí ĐHQGHN
6. Trung tâm Chuyển giao tri thức và Hỗ trợ khởi nghiệp
7. Trung tâm Phát triển ĐHQGHN tại Hòa Lạc
8. Nhà Xuất bản Đại học Quốc gia Hà Nội
9. Tạp chí Khoa học ĐHQGHN
10. Bệnh viện Đại học Quốc gia Hà Nội
11. Bệnh viện Đại học Y Dược (thuộc Trường Đại học Y Dược)
12. Ban Quản lý các dự án
13. Ban Quản lý Dự án Trường Đại học Việt Nhật
14. Ban Quản lý Dự án đầu tư xây dựng ĐHQGHN tại Hòa Lạc
15. Ban Quản lý Dự án Phát triển các ĐHQG Việt Nam – Tiểu dự án ĐHQGHN

Các đơn vị thực hiện nhiệm vụ đặc biệt (8)

1. Trung tâm Hỗ trợ Nghiên cứu Châu Á
2. Văn phòng Hợp tác ĐHQGHN- ĐH Arizona
3. Văn phong các chương trình khoa học và công nghệ trọng điểm tại ĐHQGHN
4. Văn phòng Dự án Phát triển TT Tư liệu Việt Nam học tại ĐHQGHN
5. Quỹ phát triển Khoa học và Công nghệ
6. Quỹ phát triển ĐHQGHN
7. Câu lạc bộ Nhà khoa học ĐHQGHN
8. Câu lạc bộ Cựu sinh viên

Nhân sự

Hiệu trưởng các trường đại học thành viên, thủ trưởng các đơn vị trực thuộc do Giám đốc Đại học Quốc gia Hà Nội bổ nhiệm.

Đại học Quốc gia Hà Nội hiện có khoảng 4.393 giảng viên và nhân viên; là đại học có số lượng GS, PGS, TSKH, TS hàng đầu tại Việt Nam với:

• 62 Giáo sư
• 346 Phó Giáo sư
• 1.451 Tiến sĩ và Tiến sĩ khoa học
• 1.709 Thạc sĩ

Đại học Quốc gia Hà Nội là nơi tập trung đông đảo các giáo sư đầu ngành; lượng giảng viên có học vị thạc sĩ trở lên chiếm 90%.

Đào tạo

Đại học Quốc gia Hà Nội là trung tâm đào tạo, nghiên cứu khoa học, công nghệ đa ngành, đa lĩnh vực chất lượng cao, được Nhà nước ưu tiên đầu tư phát triển. Hiện tại,Đại học Quốc gia Hà Nội đang triển khai nhiều chương trình đào tạo thuộc các lĩnh vực khoa học tự nhiên, khoa học xã hội và nhân văn, ngoại ngữ, công nghệ, kinh tế, giáo dục…, bao gồm:

• 140 chương trình đào tạo đại học
• 187 chương trình đào tạo thạc sĩ
• 115 chương trình đào tạo tiến sĩ
• 32 chương trình đào tạo đã được kiểm định AUN.
• 26 chương trình liên kết đào tạo quốc tế

Các cơ sở

Đại học Quốc gia Hà Nội có 7 cơ sở tại:

1. Quận Cầu Giấy:
   • 144 Xuân Thủy, Cầu Giấy, Hà Nội (Trụ sở chính)
2. Quận Hoàn Kiếm:
   • 19 Lê Thánh Tông, Hoàn Kiếm, Hà Nội (Khoa Hóa học – Trường Đại học Khoa học Tự nhiên)
3. Quận Thanh Xuân:
   • 334-336 đường Nguyễn Trãi, Thanh Xuân, Hà Nội
   • 182 đường Lương Thế Vinh, Thanh Xuân, Hà Nội
4. Quận Hai Bà Trưng:
   • 16 phố Hàng Chuối (Nhà xuất bản Đại học Quốc gia Hà Nội)
   • B7bis phố Trần Đại Nghĩa (Khoa Việt Nam học và Tiếng Việt – Trường Đại học Khoa học Xã hội và Nhân văn)
5. Tại Hòa Lạc:
   • Xã Thạch Hoà, huyện Thạch Thất, Hà Nội (Trung tâm Giáo dục Quốc phòng và An ninh)
6. Tại Ba Vì:
   • Xã Tản Lĩnh, huyện Ba Vì, Hà Nội (Trung tâm Hỗ trợ Đào tạo và Phát triển đô thị đại học)
7. Quận Nam Từ Liêm:
   • Đơn nguyên 1 và 2, Khu Ký túc xá Mỹ Đình II, đường Hàm Nghi, quận Nam Từ Liêm, Hà Nội

Trụ sở chính

Hiện tại trụ sở chính của Đại học Quốc gia Hà Nội tọa lạc tại địa chỉ: Số 144 Xuân Thủy, quận Cầu Giấy, Hà Nội.

Cơ sở Hòa Lạc

Ngày 27 tháng 1 năm 1995, Thủ tướng chính phủ có quyết định số 72/TTg về địa điểm Đại học Quốc gia Hà Nội và Đại học Quốc gia Thành phố Hồ Chí Minh. Theo quyết định này, diện tích đất để quy hoạch xây dựng Đại học Quốc gia Hà Nội là 1000 ha, nằm trong phạm vi đất Nông trường 1A thuộc huyện Thạch Thất, tỉnh Hà Tây (nay là Hà Nội).

Ngày 23 tháng 8 năm 2002, Thủ tướng chính phủ có quyết định số 702/QĐ-TTg phê duyệt điều chỉnh quy hoạch chung Đại học Quốc gia Hà Nội tại Hòa Lạc.^[12] Số vốn dành cho dự án này tại thời điểm đó là 7320 tỷ đồng. Sau khi hoàn thành, Đại học Quốc gia Hà Nội sẽ trở thành một khu đô thị đại học lớn nhất Việt Nam, với đầy đủ các công trình công cộng bên trong như trường học, bưu điện, bệnh viện, trạm xe buýt, công viên và các khu vui chơi giải trí khác.

Mục tiêu là đến năm 2015 sẽ đưa một số đơn vị trực thuộc lên cơ sở Hòa Lạc, và vào năm 2025 sẽ chuyển toàn bộ Đại học Quốc gia Hà Nội cùng các cơ sở trực thuộc lên cơ sở mới tại Hòa Lạc. Ngày 30 tháng 9 năm 2008, Thủ tướng chính phủ có quyết định số 1404/QĐ-TTg về việc chuyển chủ đầu tư dự án xây dựng Đại học Quốc gia Hà Nội tại Hoà Lạc từ Đại học Quốc gia Hà Nội sang Bộ Xây dựng^[13] Số vốn dành cho dự án được ước tính sẽ vào khoảng 2.5 tỉ USD.

Ngày 20/12/2004, Thủ tướng Chính phủ Phan Văn Khải đã dự và phát lệnh khởi công Đại học Quốc gia Hà Nội tại Hòa Lạc.

Tháng 12/2014, Đại học Quốc gia Hà Nội đã tiếp nhận các cơ sở đầu tiên tại Hòa Lạc để đưa vào khai thác, sử dụng. Các cơ sở: Khu Nhà công vụ, Khu Ký túc xá số 4.

Ngày 20/12/2014, Chủ tịch nước Trương Tấn Sang đã tham dự lễ động thổ Trường Đại học Việt – Nhật thuộc Đại học Quốc gia Hà Nội.

Giám đốc qua các thời kỳ

Thi đua, khen thưởng

Nguồn: Wikipedia